Trong truyền thống Kitô giáo, Thánh Giuse – người bạn trăm năm của Đức Maria và cha nuôi của Chúa Giêsu – hiện lên như một nhân vật âm thầm, ít nói nhưng luôn để lại ấn tượng sâu sắc qua hành động và sự chiêm niệm. Có thể xem ngài như một “nhà truyền thông trong thinh lặng”, không chỉ vì sự kín đáo nổi bật trong các tường thuật Kinh Thánh mà còn bởi chiều sâu của cách ngài truyền thông qua đức tin, hành động, và sự vâng phục trước Thiên Chúa. Giữa một thế giới tràn ngập tiếng ồn, sự thinh lặng của Thánh Giuse mang theo sức mạnh độc đáo, như một lời mời gọi con người suy ngẫm về giá trị của thinh lặng và ngôn ngữ vô thanh xuất phát từ tâm hồn.
1- Sự im lặng mang ý nghĩa trong Kinh Thánh
Trong các sách Tin Mừng, đặc biệt là Mát-thêu và Lu-ca, Thánh Giuse không có bất kỳ lời thoại nào được ghi lại. Điều này hoàn toàn trái ngược với những nhân vật quan trọng khác như Đức Maria, người đã thốt lên bài ca Magnificat (Lc 1,46-55), hay các tiên tri với những lời rao giảng vang dội. Tuy nhiên, sự im lặng của Thánh Giuse không phải là biểu hiện của sự thụ động hay dửng dưng. Thay vào đó, nó chứa đựng một sức mạnh sâu xa, được bộc lộ qua những hành động cụ thể tại các bước ngoặt quan trọng trong lịch sử cứu độ.
Chẳng hạn, trong Tin Mừng theo thánh Mát-thêu chương 1, câu 24, khi sứ thần loan báo rằng Đức Maria mang thai bởi quyền năng của Chúa Thánh Thần, Thánh Giuse đã “làm như sứ thần Chúa dạy và đón vợ về nhà”. Hành động này cho thấy không chỉ sự vâng phục mà còn phản ánh một tuyên bố mạnh mẽ về lòng tin và lòng nhân ái của ngài. Ngài đã quyết định bảo vệ danh dự của Đức Maria thay vì chọn cách từ bỏ, vốn được luật pháp thời ấy cho phép (Mt 1,19). Tiếp nối điều đó, trong Mát-thêu chương 2, các câu 13-14, ngài lập tức đưa gia đình rời sang Ai Cập sau khi nhận được cảnh báo từ sứ thần, nhằm bảo vệ Chúa Giêsu trước mưu đồ truy sát của vua Hêrôđê. Và một lần nữa, khi Hêrôđê qua đời, ngài lại được sứ thần hướng dẫn trở về Ítraen (Mt 2,19-21).
Qua những hành động này, ta thấy rõ rằng sự im lặng không hề làm giảm đi vai trò quan trọng của Thánh Giuse. Trái lại, sự tĩnh lặng ấy chính là nền tảng để các hành động của ngài trở nên mạnh mẽ hơn và mang ý nghĩa sâu sắc hơn. Thinh lặng không phải sự thiếu vắng tiếng nói; nó là ngôn ngữ tinh tế của tâm hồn, là tiếng vang của đức tin và lòng kiên vững.
2- Quan điểm thần học về sự im lặng của Thánh Giuse
Thánh Gioan Phaolô II, trong Tông huấn Redemptoris Custos (1989), đã khai phá ý nghĩa sâu sắc của sự im lặng nơi Thánh Giuse. Ngài viết rằng cuộc đời của Đức Maria thể hiện sự hoàn thành lời “xin vâng” đầu tiên tại biến cố Truyền tin, nhưng khi sứ thần truyền tin cho Thánh Giuse, ngài không nói lời nào. Thay vào đó, Ngài hành động theo chỉ dẫn của sứ thần: “Ông làm như lời sứ thần Chúa truyền” (Mt 1,24). Hành động đầu tiên ấy đánh dấu khởi đầu cho “con đường” mà Thánh Giuse chọn đi. Các Tin mừng không ghi lại bất kỳ lời nào Ngài nói, nhưng sự im lặng ấy lại chứa đựng một sức mạnh hùng biện đặc biệt. Qua đó, chúng ta nhận ra chân lý từ nhận xét của Tin mừng rằng ngài “là một người công chính” (Mt 1,19).
Cũng trong Tông huấn, Thánh Gioan Phaolô II tiếp tục làm rõ ý nghĩa này khi ngài nói rằng mọi khía cạnh trong cuộc đời Thánh Giuse đều được bao phủ bởi sự im lặng, bao gồm cả công việc làm nghề thợ mộc tại Nadarét. Song, sự thinh lặng ấy lại hé lộ một khía cạnh nội tâm sâu sắc. Các Tin mừng chỉ thuật lại những gì Thánh Giuse “làm”, nhưng chính trong những hành động ấy – được thấm nhuần bầu khí của sự chiêm niệm – chúng ta khám phá ra con người của Ngài. Thánh Gioan Phaolô II diễn tả rằng, sự im lặng này không đơn thuần là sự vắng bóng lời nói, mà là một cách thức truyền thông thiêng liêng, nơi Thánh Giuse lắng nghe và đáp lại thánh ý của Thiên Chúa một cách trọn vẹn.
Nhiều nhà thần học cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Trong bài viết Sự im lặng lớn tiếng của Thánh Giuse được đăng tải trên Word on Fire, cha Steve Grunow nhận định rằng sự thinh lặng của Thánh Giuse là “một vũ khí đặc biệt”, cho phép ngài kết nối sâu sắc với Thiên Chúa qua cầu nguyện và hành động thay vì lời nói thông thường. Cùng dòng suy nghĩ đó, sự thinh lặng này được miêu tả như một trạng thái nhạy bén và sẵn sàng ứng đáp với thánh ý của Thiên Chúa – vượt xa cách thể hiện thông thường qua ngôn từ.
3- Hành động: Ngôn ngữ không lời của Thánh Giuse
Dù Tin mừng ghi lại rất ít lời nói của Thánh Giuse, nhưng hành động của Ngài lại nói lên rất nhiều điều. Sự công chính và lòng trắc ẩn của Ngài được thể hiện rõ qua quyết định không rời bỏ Đức Maria khi biết nàng đã mang thai – một quyết định đòi hỏi đức tin mạnh mẽ để vượt qua phán xét xã hội thời bấy giờ. Trí tuệ của Ngài được thể hiện rõ qua sự bảo vệ Gia đình thánh khỏi những hiểm nguy, như việc dẫn dắt họ lánh nạn sang Ai Cập để thoát khỏi sự đe doạ từ vua Hêrôđê. Và tình yêu thương cùng trách nhiệm của Ngài được thể hiện qua vai trò là một người thợ mộc kiếm sống lương thiện tại Nadarét, âm thầm lao động để nuôi dưỡng Chúa Giêsu trong những năm tháng đầu đời.
Những hành động đó trở thành một hình thức truyền thông mạnh mẽ – một “ngôn ngữ không lời” đầy sức sống. Trong bài viết Sự im lặng hùng hồn của Thánh Giuse, tác giả khẳng định rằng sự thinh lặng của Thánh Giuse không phải là biểu hiện của sự thiếu ý nghĩa, mà ngược lại, là sự hiện diện của một ý nghĩa sâu sắc hơn. Qua đời sống phục vụ và đức tin của mình, Ngài chứng minh rằng sự im lặng cũng có thể là một cách giảng dạy hiệu quả. Chính nhờ lối sống này, Thánh Giuse trở thành một “nhà truyền thông” mẫu mực – không qua lời nói mà bằng chính các hành động và đời sống thánh thiện của mình.
4- Sự thinh lặng trong bối cảnh văn hóa Việt Nam
Trong truyền thống Công giáo Việt Nam, lòng sùng kính Thánh Giuse giữ một vị thế đặc biệt, và sự thinh lặng của ngài được nhìn nhận như biểu tượng cho đức tin khiêm nhường sâu sắc. Trong bài viết Người Công giáo Việt Nam thể hiện lòng sùng kính sâu sắc đối với Thánh Giuse, Đức cha Giuse Nguyễn Tấn Tước – Giám mục Giáo phận Phú Cường nhấn mạnh rằng Thánh Giuse giữ sự thinh lặng để lắng nghe, suy tư và thực hiện thánh ý Chúa, ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn và đầy thử thách.[7] Sự thinh lặng ấy không chỉ phản ánh một phẩm chất cá nhân mà còn là lời mời gọi các tín hữu Công giáo Việt Nam sống một đời sống nội tâm mạnh mẽ giữa những sóng gió của cuộc đời.
Trong bối cảnh hiện đại của xã hội Việt Nam – nơi mà tiếng ồn từ công nghệ và nhịp sống vội vã dường như ngày càng lấn át – bài học từ sự thinh lặng của Thánh Giuse trở nên cực kỳ đáng giá. Sự thinh lặng của Thánh Giuse là một lời nhắc nhở rằng trong thế giới đầy xao động này, sự tĩnh lặng là điều cần thiết để nhận ra thánh ý của Thiên Chúa.[8] Đây là một thông điệp không giới hạn bởi thời gian hay không gian, đặc biệt phù hợp với bối cảnh Việt Nam, nơi sự trầm tĩnh và chiêm niệm luôn được quý trọng.
5- Kết Luận: Di sản của Nhà truyền thông trong thinh lặng
Việc gọi Thánh Giuse là “Nhà truyền thông trong thinh lặng” không đơn thuần mang tính thi vị mà còn phản ánh chiều sâu trong cách ngài bày tỏ đức tin và tình yêu. Dẫu không để lại lời nói nào được ghi chép, những hành động, đức hạnh và sự chiêm niệm của ngài vẫn truyền tải trọn vẹn thông điệp cho nhân loại qua các thế hệ. Như Thánh Gioan Phaolô II từng nhận định: “Thánh Giuse là một người với tâm hồn cao cả. Đức tin của Ngài không chỉ nằm ở việc nói ra điều mình nghĩ, mà trên hết là khả năng lắng nghe Lời Chúa hằng sống”.
Trong thế giới nơi tiếng ồn và sự huyên náo dường như không bao giờ ngừng lại, sự im lặng của Thánh Giuse chính là minh chứng rõ nét cho sức mạnh của sự tĩnh lặng. Đó cũng là lời mời gọi mỗi chúng ta học cách không chỉ lắng nghe âm thanh mà còn cảm nhận những thông điệp vô hình từ trái tim và tâm hồn. Bài học ấy vượt qua mọi giới hạn về thời gian hay không gian, từ một Na-da-rét cổ xưa đến một Việt Nam hiện đại ngày nay.
Lm. Micae Rua Trần Phạm Hoàng Gia Thi, SDB