Những nhà khảo cổ học đã phát hiện những dấu vết của một khu vườn cổ gồm có những cây ôliu và cây nho, bên dưới nhà thờ Mộ Thánh, trong khu phố cổ ở Giêrusalem. Công cuộc phát hiện vô giá này có vẻ như là tiếng vọng cho câu chuyện trong Thánh kinh theo Thánh Gioan; ngài đã định vị cuộc đóng đinh (vào thập giá) và việc an táng Chúa Giêsu là trong một khu vườn: “Nơi Đức Giê-su bị đóng đinh có một thửa vườn, và trong vườn, có một ngôi mộ còn mới, chưa chôn cất ai. Vì hôm ấy là ngày áp lễ của người Do Thái, mà ngôi mộ lại gần bên, nên các ông mai táng Đức Giêsu ở đó” (Ga 19, 41-42).

 

Toán khảo cổ học, dưới quyền nữ giáo sư Francesca Romana Stasola của trường đại học Sapienza ở Rôma, đã tiến hành khai quật bên dưới vương cung thánh đường. Nhờ những phân tích cổ thực vật và phấn hoa học, họ đã nhận dạng được những bằng chứng về việc canh tác cây ôliu và cây nho có tuổi khoảng 2.000 năm. Những tầng địa chất này, cũ hơn kỷ nguyên Kitô giáo, cho thấy vùng này trước kia là đất nông nghiệp trước khi thành nơi thánh thiêng. Nữ giáo sư Stasola đã nhấn mạnh với báo The Times of Israel rằng khu vực này, vào thời Chúa Giêsu sống, vẫn còn nằm ngoài vòng thành Giêrusalem. Nó chỉ được nhập vào Aelia Capitolina  (thành Giêrusalem) thuộc La Mã, vài thập kỷ sau. “Chúng ta biết rằng khu vực này là một phần của thành phố vào thời Hoàng đế Hadrien (khoảng năm 130 sau Công Nguyên – ghi chú của tác giả) khi người La Mã xây dựng Aelia Capitolina. Tuy nhiên, vào thời Chúa Giêsu, khu vực này chưa thuộc về thành phố”. Niên đại này chứng thực cho câu chuyện Thánh kinh về một khu vườn yên bình, có những mộ huyệt đào sẵn tại một mỏ đá chuyển công năng, ngay bên kia tường thành Giêrusalem. Mặc dù những kết quả thử nghiệm đo niên đại bằng carbon vô tuyến vẫn đang chờ, những phát lộ đó vẫn đem đến một ánh sáng mới cho câu chuyện về cuộc Thương khó.

Địa điểm quan trọng của Kitô giáo

Công việc sửa chữa vương cung thánh đường Mộ Thánh đã bắt đầu từ năm 2022 trong khuôn khổ một dự án trùng tu rộng lớn nhằm làm mới mặt nền của địa điểm, can thiệp vào những hệ thống điện hay giải quyết bài toán ẩm ướt định kỳ của nó. Một thoả ước đã được ký giữa ba tôn giáo cùng gìn giữ vương cung thánh đường Mộ Thánh – Công giáo La Tinh, Chính Thống Hy Lạp và Chính Thống Tông Đồ Ácmêni. Công cuộc trùng tu được đính kèm quyết định cho tiến hành những cuộc khai quật khảo cổ học. Dưới những tấm đan đá thời hiện đại, trong đó có một số có từ những năm 1800, toán khảo cổ học đã phát hiện những tầng khảo cổ học có tuổi tới tận thời kỳ đồ sắt. Những món đồ gốm, những cây đèn dầu và những nơi chôn cất cho thấy sự biến đổi dài hơi của địa điểm: từ mỏ đá tới nghĩa địa và vườn cây, sau đó là Thánh địa thiêng liêng nhất của Kitô giáo. Nhà thờ Mộ Thánh theo truyền thống đánh dấu những địa điểm của đồi Gôngôta – nơi Chúa Giêsu bị đóng đinh lên thập giá – và mộ huyệt nơi Ngài được đặt vào. Hàng năm, nơi này thu hút hàng triệu người thăm viếng và người hành hương từ khắp thế giới đến để chiêm bái.

Lê Hưng

Chuyển ngữ từ: fr.aleteia.org (25/3/2025)